ابزار هدایت به بالای صفحه

توركجه ده gin اكي

(كاربرد پسوند گين در زبان تركي)

-qın ; -qun / -gin ; -gün( -kin ; -kün)

پسوند واژه ساز(صفت ساز) «گين/ گون/غين/غون»

اشاره : اين پسوند از واژه سازهاي كاربردي و بسيار فعال تركي مي باشد. اين پسوند از بن فعل يعني امر مفرد صفت مي سازد. امروزه اهل زبان متاسفانه از اين واژه ساز كمتر بهره مي برند. و علت آن عدم شناخت كافي عوام و خواص از قدرت واژه سازي زبان تركي است. ما با استفاده از آن مي توانيم علاوه بر حفظ كلمات قديمي،براي كلمات و اصطلاحات نوين معادل تركي بسازيم؛ مثلا:

- سول+ غون= سولغون

- يور + غون= يورغون

- داس + غين= داشغين

- دول+ غون = دولغون

- دوش + گون = دوشگون

- بيل + گين = بيلگين(دانا)

اينها فقط چند موردي هستندكه با تكيه بر حافظۀ شخصي نوشتم، مسلماً كتابهاي محققاني چون عادل ارشادي فر و محمد صادق نائبي و سايرين براي مطالعۀ بيشتر مفيد خواهد بود.

آلبالو آل: قرمز ، بالو: باللي(شيرين)

اتاق و اوجاق : به معناي آتشخانه و آتشدان (اود+اق پسوند مكان)

ايكي : عدد دو كه بصورت "ايكى ثانيه" در زبان محاورۀ فارسي بكار ميرود.

بشقاب : بوش+قاب (ظرف خالي)

باشي در كلمات آشپزباشي و نقاش باشي به معناي رئيس و سركرده. باش:سر

پول اين كلمه از زمان هونها وارد زبانهاي تحت تسلط آنان شده است چون تركها براي اولين بار پول را مورد استفاده قرار دادند و در سفرنامۀ ماركوپولو نيز اين مسأله تأييد مي شود.

توپ اين كلمه در تركي به معناي "هر چيز گرد و جمع شده" ميباشد. توپلاماق:جمع كردن، توپدان:عمده

غربت ائلده غريبسه‌ديم

                            ائليمي قايتارين منه!

دره‌لريم كؤز باغلاييب

                          سئليمي قايتارين منه!

آختاريرام حزين- حزين

                           ايتيرديگيم گولون ايزين

دونيادا هر نه وار سيزين

                              گولومو قايتارين منه!

ديل دئييرم مني آنمير

                          سسله‌ييرم، او دايانمير

نوه‌لريم مني قانمير

                            ديليمي قايتارين منه!

ياخ اورمودان گؤي خزره

                      اوخشار سني هر منظره

بو آذردن او آذره

                           ايليمي قايتارين منه!

آذري‌يم ائليم، واريم

                     هاراي سالير سؤز قاتاريم

سوسوز قاليب سونالاريم

                            گؤلومو قايتارين منه!

شاعر ده وار سؤز اوينادان

                        گونبز اوسته قوز اوينادان

فقط منه گورز اوينادان

                             اليمي قايتارين منه!

ديليم گئتسه قالار نه‌ييم

                           نئجه بو درده بئل اييم

نسيمي‌دن اؤيرنديگيم

در سرويس دانشگاه درست پشت سر من دختر دانشجويى با دوستانش صحبت ميكرد و من ناخواسته شنوندۀ حرفهايى شدم كه عليرغم تأسف شديدم هيچ چيز نتوانستم بگويم. او ميگفت:

" من از آخماقيه آمده ام البته درستش اينست كه بگوييم احمقيه!!! در روستاى ما مردم خرافاتى هستند و ميگويند در قديم وقتى قيه(سنگ) از كوه سرازير ميشد و خطر ويران شدن خانه هايمان وجود داشت پيرزنى خطاب به قيه ها فرياد زده و گفته : آخما قيه! و از آنروز به بعد اسم روستاى ما آخماقيه شده است ولى من اينها را باور نميكنم و فكر ميكنم كلمۀ احمقيه را به اشتباه آخماقيه تلفظ كرده اند."

شما اگر جاى من بوديد چه مى گفتيد؟

آيا بايد به او مى گفتم كه پدرانش خرافاتى نيستند بلكه تورك زبان هستند و طبيعى است كه اسم روستايشان را كلمه اى توركى خطاب كنند؟

و يا بايد توضيح مى دادم كه در زمان حكومت پهلوى اسامى تمام شهرها و روستاهاى توركى با تغييراتى مضحك به كلمات فارسى و گاه عربى تبديل شده اند تا مردم كم كم از هويت تورك خود فاصله بگيرند؟

و يا اينكه ....

براستى شما در جواب اينگونه افراد چه مى گوييد؟ گاهى آدم آنقدر حرف براى گفتن دارد كه نگفتن را ترجيح ميدهد به گفتن و مورد اعتنا واقع نشدن!!

قايناق:وطنيم